Zwart denken heeft specifiek betrekking op negatieve aspecten. De denker met de zwarte hoed vestigt de aandacht op alles wat verkeerd, onjuist of gebrekkig is, of op het feit dat iets niet strookt met de praktijkervaring of algemeen aanvaarde kennis. Hij geeft aan waarom iets niet zal functioneren. Hio jwijst op eventuele risico's en gevaren. Hij legt gebreken en fouten in een onderwerp bloot.

Zwart denken is geen betoog, en mag nooit als zodanig worden gehanteerd of beschouwd. Het is een objectieve poging om de negatieve elementen toe te voegen aan de landkaart.

Zwart denken kan ook de vinger leggen op fouten in de gedachtengang en de gevolgde denkmethode.

Zwart denken kan een idee beoordelen tegen de achtergrond van het verleden, teneinde na te gaan in hoeverre het strookt met bestaande kennis.

Zwart denken mag een idee projecteren naar de toekomst om te zien wat er wellicht aan ontbreekt of wat er mee mis zou kunnen gaan.

Zwart denken mag negatief gekleurde vragen stellen.

Zwart denken behoort geen dekmantel te zijn voor negatieve geaardheid of voor het verwoorden van negatieve gevoelsoordelen, omdat daartoe gebruik moet worden gemaakt van de rode denkhoed.

Het belichten van de positieve aspecten wordt overgelaten aan de gele denkhoed. Als het om nieuwe ideen of denkbeelden gaat, behoort de gele hoed altijd voor de zwarte te worden gebruikt.